okt 12

Digital Mobile Radio op de Dag voor de Radioamateur

dvdra-2

UPDATE: tijdens de DvdRA is er een repeater aanwezig in de Americahal. Deze staat op de QRG van PI1AMS dus is met iedere porto te werken. Let wel deze repeater is niet gekoppeld aan het netwerk dus werkt alleen lokaal!

Op 7 november 2015 zal er op de Dag voor de Radioamateur in de Americahal te Apeldoorn een DMR-Dstar-C4FM stand aanwezig zijn. De locatie is stand C07 tegenover het Jeugdplein. De bedoeling is aan geïnteresseerden Digitale radioapparatuur te laten zien.
Ook staan de organisatoren Randy PH4X, Robert PD0PVL, Guus PE1PLM, Peter PA3PM en andere aanwezige SYSOPS van repeaters klaar om eventuele vragen te beantwoorden. Ook zijn er middelen om u te assisteren met het installeren van codeplugs op uw nieuw aangeschafte of bestaande apparatuur. We hopen dat vele radioamateurs deze dag zullen gebruiken om kennis te maken met Digital Mobile Radio en de keus maken gebruik te gaan maken van de diverse netwerken.

Tot 7 november op stand C07 Americahal Laan van Erica 50, 7321BX te Apeldoorn
StandC07

okt 10

DVMEGA, DV4mini, 7″ Touch Display Raspberry Pi Fun!

Diverse amateurs waaronder ikzelf zijn aan het experimenteren met een Raspberry PI 2 Model B en het bijbehorende 7″ inch Touch Display. De installatie handleiding van het display vind je hier! De installatie van het display is eenvoudig te noemen alles wordt meegeleverd. Wil je ook een mooie standaard voor je display dan vind je die hier.
Robert, PD0PVL gebruikt het display samen met de Raspberry PI Single band Radio hotspot. De handleiding vind je hier!
IMG_5558IMG_5561IMG_5560IMG_5559

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ikzelf gebruik het display met een Rasberry Pi 2 Model B in combinatie met de DV4mini stick. Hiervoor gebruik ik een image van de afdeling A23-Werthem van de DARC. Deze image is zeer compleet met Wifi ondersteuning en benadering van de Raspberry Pi met VNC. Dit geeft een volwaardige hotspot voor DStar, DMR, C4FM en P25. Uiteraard is deze image in het Duits maar is eenvoudig om te zetten naar Nederlands. De Raspberry PI is heel leuk om mee te exprimenteren en op het internet zijn veel handleidingen te vinden.
IMG_5567IMG_5563

IMG_5565IMG_5562

 

 

 

 

 

Johan, PA3ANG is ook aan de slag gegaan met het Raspberry Pi 7″Display. Op zijn blog schrijft hij:

De Rapberry Pi compleet.

Het heeft lang geduurd, maar de Raspberry Pi Foundation heeft nu ook een ‘origineel’ bij de Raspberry behorend TFT scherm het levenslicht laten zien. Een 7″ groot scherm, dat via de flatcable wordt aangesloten op de RPi print. (folder)

Op de website Tweakers.nl kunnen we het volgende lezen:

De Britse stichting achter de Raspberry Pi heeft een 7″-touchscreen voor de kleine computer aangekondigd. Het scherm heeft een resolutie van 800×480 pixels en ondersteunt aanrakingen met maximaal 10 vingers tegelijkertijd.

Het scherm biedt kijkhoeken van 70 graden en de achterkant is van metaal voor extra stevigheid. De stichting die de Raspberry Pi ontwikkelt, claimt gekozen te hebben voor een industrial-lcd, vanwege de kwaliteit en betere leverbaarheid. Om de Raspberry Pi met het touchscreen te verbinden, levert de stichting een driverboard dat voorziet in dsi-naar-dpi-conversie. Dit board is aan de achterkant van het scherm vast te zetten. De Raspberry Pi is op zijn beurt optioneel op het driverboard vast te zetten en het bord moet met de displayconnector aan de Pi verbonden worden voor het beeld.

Stroom kan het scherm via een additionele voeding, usb of gpio-jumpers van de Pi betrekken. Ook het toevoegen van een extra scherm via hdmi is mogelijk. Het verbruik van het scherm ligt op 2,25W en de afmetingen zijn 194x110x20mm. De touchscreenfunctionaliteit berust op Kivy, een in Python geschreven library voor het ontwikkelen van nui-apps. Het scherm kan onder andere gebruikt worden om tablets of afstandsbedieningen op basis van de Pi te maken.

In elkaar zetten is een flutje van een cent . Hier is een nauwkeurige handleiding te vinden.

2015-10-01_001_3

Mijn uiteindelijke opbouw, waarbij ik een PiBow behuizing gebruik. Best een stevige en compacte constructie. Niet echt plat, maar als je hem op het bureau hebt staan prima te gebruiken en het ziet er nog best kek uit ook.

2015-10-01_001_2

Je moet wel een goede 5 volt USB voeding gebruiken. Minimaal 1 Amp. Zeker in de opstelling zoals je op de foto ziet met een RTL-SDR dongle aangesloten. Prachtig mooi beeld van het spectrum rond 430.150 MHz met de carrier van PI2NON zichtbaar en ook een klein paaltje van PI2ASN op 430.050.

Getoonde configuratie:

  • Raspberry Pi type B, versie 2
  • Raspberry Pi 7″ TFT screen
  • Ritek RII-MWK12-WS-BK wireless keyboard / mouse
  • König WiFi 150Mb USB dongle
  • USB BlueTooth dongle
  • PiBow housing / stand
  • 5V, 2 Amp USB travel adapter

De Bluetooth dongle gebruik ik om verbinding te maken met de Patriot, zodat ik de Raspberry Pi als frequentieaflezer kan gebruiken.

okt 07

Diefstal

diefMarcus, PA2DB van Hamshop vraagt ons een bericht te plaatsen. Er is van hem namelijk een pakket ontvreemd in Belgie bij Postnl. In het pakket bevindt zich een Yaesu FT2D portofoon met serienummer 5i040926 en 6 DV4mini USB sticks. Hamshop looft €500 uit aan degene die de artikelen bij hem terugbrengt. Ook informatie waar de artikelen zich zouden kunnen bevinden is welkom. Dus mocht je deze zaken tegenkomen op de bekende verkoopsites laat het even aan Marcus weten!

okt 06

Quality modes

ElectronBron: Electron september 2015
Door: Remco Post PE1PIP

Digitale spraak
Digital Mobile Radio (DMR), deel 2

Dit is het tweede deel van twee afleveringen over DMR in de serie over digitale spraak zoals die in gebruik is onder zendamateurs. DMR is de tweede digitale mode in Nederland waarvoor er een netwerk is gekomen. Het grote succes van digitale spraakmodes voor VHF en UHF lijkt in hoge mate bepaald te worden door de aanwezigheid van zo’n netwerk. Voor D-STAR, waarvoor als eerste in Nederland een netwerk was opgezet, was het in het begin niet mogelijk dingen zelf te bouwen. Inmiddels is dat bij D-STAR veranderd, maar DMR bevindt zich op dit moment nog in het stadium dat er vooral me gekochte apparatuur en repeaters gewerkt wordt. DMR heeft, net als D-STAR eerder, een spectaculaire groei doorgemaakt. En nog steeds komen er om de paar weken nieuwe repeaters bij. Er is een goede website, beheerd door Peter PA3PM, met veel informatie over onder andere de netwerkuitbreidingen bij DMR:http://www.hamdigitaal.nl. Binnen de DMR-standaard is er ruimte voor drie soorten gesprekken: individuele gesprekken (‘een op een’), groepsgesprekken, en ongeadresseerde gesprekken. Individuele en groepsgesprekken kunnen voorzien worden van een indicatie dat ze plaatsvinden over een open kanaal. Bij amateurgebruik is er natuurlijk altijd sprake van een open kanaal. Door de ‘open kanaal’-modus aan te zetten als je een QSO opzet, stel je anderen in staat niet alleen mee te luisteren met het gesprek, maar ook deel te nemen aan een ‘een op een’ QSO of aan een groepsgesprek dat oorspronkelijk niet aan hen gericht was. Overigens is er een verschil tussen een groepsgesprek en een uitzending naar een praatgroepje. Een uitzending naar een praatgroepje is altijd ‘open kanaal’, en iedereen die wenst deel te nemen aan een praatgroep kan die uitzending ontvangen. Dit is de door amateurs meest gebruikte mode. De Nederlandse zendamateurs die zich bezighouden met DMR doen dat voornamelijk via repeaters. Directe QSO’s lijken, net als bij D-STAR, minder gebruikelijk te zijn. Op dit moment zijn de Nederlandse repeaters zo ingericht dat tijdslot 1 gebruikt kan worden voor QSO’s op vrijwel alle groepen, terwijl tijdslot 2 beperkt is tot lokale gesprekken. Dat ‘lokaal’ kan dan zowel lokaal op de repeater zijn als ‘lokaal’ binnen Nederland, wat aangeeft dat dit soort netwerken voor hetoverige, net als bijvoorbeeld EchoLink, wereldwijde netwerken zijn. Uit het voorgaande wordt overigens ook meteen duidelijk dat alle gesprekken die via een repeater plaatsvinden groepsgesprekken zijn.

Signalering en headers
Binnen de standaard is er in bursts B tot F door het weglaten van de synchronisatie ruimte over. Deze ruimte wordt gebruikt voor signalering. Hiervoor worden velden van de header gebruikt. Voor dataverbindingen wordt uitsluitend gebruik gemaakt van header frames c.q. header bursts; bij spraak worden de headers verspreid over header frames en de bursts B tot F. In de header wordt aangegeven wie de afzender is, voor wie of welke groep de uitzending is bestemd, en nog zo wat zaken. Bij spraak zit de bestemming ook in de bursts B tot F, en dit wordt dus ook voortdurend herhaald. Hierdoor is het voor een station dat later inschakelt nog steeds mogelijk te bepalen of het die uitzending wel wil ontvangen.

De Hytera MD785 mobiele zendontvanger voor DMR

De Hytera MD785 mobiele zendontvanger voor DMR

Identificatienummers
Iedere gebruiker, maar ook iedere groep, wordt aangeduid met een uniek nummer. Er zijn inmiddels internationale afspraken over het gebruik van de verschillende nummers voor groepen. Ook is afgesproken dat gebruikersidentificaties in een vaste reeks worden toegewezen. Voor Nederlandse amateurs is dat de reeks van 2040000 t/m 2049999. Overigens is het voor DMR noodzakelijk dat ieder apparaat een eigen identificatienummer heeft. Een enkele amateur kan dus meerdere nummers aanvragen, voor ieder van zijn sets een. Een identificatienummer is wat dat betreft niet heel anders dan een telefoonnummer: een nummer zonder verder veel betekenis. De nummers hebben daarbij een vergelijkbare indeling als mobiele telefoonnummers. Ook gespreksgroepen worden aangeduid met een, eenvoudig, nummer. Voor de groep ‘lokaal op deze repeater’ is internationaal nummer 9 afgesproken; nummer 204 is voor heel Nederland. Het is niet te doen voor alle nummers te onthouden welk nummer van wie is. Gelukkig voorzien vrijwel alle apparaten in de mogelijkheid een vrij uitgebreid ‘telefoonboek’ in te laden, waarin je dus bijvoorbeeld de roepletters van een amateur kan koppelen aan zijn identificatienummer, zodat bij het ontvangen van een ID van een bepaalde amateur diens roepnaam in het display verschijnt. DMR heeft zich bij zendamateurs de afgelopen twee jaar zo spectaculair ontwikkeld, dat ID-nummers inmiddels schaars aan het worden zijn. Om die reden is er bij een nieuwe ontwikkeling, DMR-hotspots, voor gekozen alle hotspots hetzelfde ID-nummer toe te kennen (en wel 901004; ‘901’ is hierbij de zogenaamde MCC-ITU voor wereldwijd gebruik, en 004 is de identifier).

De Hytera RD985, de meest gebruikte DMR repeater in Nederland

De Hytera RD985, de meest gebruikte DMR repeater in Nederland

Services
In het kader van DMR tier 2 is het goed even stil te staan bij ‘services’ ofwel diensten. Een vast of mobiel DMR-station biedt een of,
meestal, meer diensten. Je zou verwachten dat iedere repeater in ieder geval de dienst ‘spraakrepeater’ moet bieden, maar de standaard schrijft dit niet voor. Het enige dat voorgeschreven is, is dat een mobiel station de service ‘feature not supported signalling’ moet ondersteunen. Natuurlijk zijn de diensten ‘group call service’, ‘individual call service’ en ‘voice call repeating’ wel diensten die voor het amateurgebruik noodzakelijkerwijs geïmplementeerd moeten zijn op de mobiele en basisstations om die apparaten nuttig te maken.

Gebruik
DMR is in extreme mate ontworpen om gebruikt te worden in professionele omgevingen. Dat wil zeggen, bijvoorbeeld een bedrijf dat op een of meer locaties gebruikers in staat wil stellen snel en goedkoop met elkaar te communiceren. Dat blijkt erg sterk uit de manier waarop de apparatuur
gebruikt moet worden. Als amateurs zijn we gewend een frequentie in te stellen en de knop in te drukken, en ‘gaan’. Bij DMR gaat het allemaal heel erg anders. Iedere portofoon en iedere mobilofoon moet geprogrammeerd worden voordat hij kan worden gebruikt. Binnen DMR wordt er daarnaast gedacht in zones en kanalen. Kort samengevat is een zone een verzameling van kanalen die gelijke eigenschappen hebben. Kanalen kunnen in de meeste sets analoog of digitaal zijn en hebben de bekende eigenschappen als een zend- en ontvangfrequentie. Bovendien moet er bij een digitaal kanaal worden ingesteld welk van de twee tijdslots er op het betreffende kanaal gebruikt zal worden, en kan er worden aangegeven welk station of welke groep er via dit kanaal standaard wordt aangeroepen. Het DMRplus-netwerk (ook wel Hyteranetwerk genoemd), dat door amateurs is ontworpen, heeft behalve de talkgroepen ook reflectors, vergelijkbaar met die bij D-STAR. Pas nadat alle kanalen en zones, naast nog wat andere instellingen zoals de eigen identificatie, geprogrammeerd zijn kan er worden gezonden. Bij professioneel gebruik is dit geen enkel probleem. De gebruikers zijn het daar gewend niet heel veel anders te kunnen dan een kanaal te kiezen en de knop in te drukken om te zenden. Voor ons zendamateurs zal dit behoorlijk wennen zijn.

Conclusie
De DMR standaard is in technische zin een zeer complexe standaard die moeilijk te doorgronden is. Voor normaal gebruik is dat helemaal niet erg, maar voor wiens nieuwsgierigheid verder gaat dan het bedienen van een ‘koopdoos’ is er weinig begrijpelijke documentatie beschikbaar.
DMR kent een aantal sterke punten die velen zullen aanspreken. De verbeterde vocoder t.o.v. D-STAR, twee kanalen per frequentie en dus ook twee gesprekken tegelijkertijd per repeater, en het bereik, dat beter is dan dat van D-STAR en FM, zijn de voornaamste. Het generieke ontwerp van DMR en het ontbreken van multibandapparatuur zijn enkele nadelen. De netwerkdiensten die op dit moment worden geboden zijn vrij basaal, wat niet betekent dat ze slecht zijn. Wat vooral interessant is om te zien, is hoe het netwerk zich in de toekomst zal ontwikkelen. Momenteel is er sprake van een (meer)
gesloten DMR-MARC-netwerk (MARC = Motorola Amateur Radio Club) en het al genoemde DMRplus-netwerk. Algemeen wordt aangenomen dat op vrij korte termijn deze beide netwerken met elkaar verbonden zullen zijn, en dat er vergelijkbare koppelingen naar het D-STAR-netwerk bij zullen komen. Tussen DMRplus en D-STAR bestaan momenteel in verschillende landen ook al van dit soort koppelingen. In de eerste jaren was er bij D-STAR overigens ook sprake van twee netwerken, en je kunt al vele jaren moeiteloos vanuit het ene netwerk (ircDDB) gebruikers op het andere netwerk (D-PLUS) bereiken.

okt 04

Digital Voice voor de zendamateur

DKARSBron: DKARS magazine
Door Peter PA3PM

September stond in de digitale zendamateur wereld vooral in het teken van de lancering van de DV4mini. Deze USB stick van Duitse afkomst moet vooral een uitkomst gaan bieden voor zendamateurs die geen D-Star, DMR, APCO P25 en of C4FM System Fusion repeater in hun directie omgeving hebben. De DV4mini is verlengstuk van je computer om een zogenaamde hotspot, zeg maar thuis-repeater, te realiseren. De stick bevat een krachtige 32-bit microcontroller, een complete 70 cm repeater en een modulator/demodulator voor GMSK en 4FSK alsmede een USB interface.

De DV4mini heeft geen externe voeding nodig maar wordt gevoed door de USB interface. De stick wordt geleverd inclusief de benodigde software en bevat een SMA connector voor een kleine 70cm antenne. Op D-Star kan de DV4mini gelinkt worden aan de DCS, XRF en REF reflectoren. Op DMR zijn alle beschikbare reflectoren benaderbaar via tijdslot 9-2. De speciale System Fusion reflector FCS001 kan door System Fusion geïnteresseerden worden gebruikt. Lekker voor in de tuin, op de camping, boor of auto, deze stick: er is namelijk ook software beschikbaar voor de Raspberry Pi.

De vraag naar deze USB sticks was zo groot dat de Duitse leverancier heeft besloten ze via andere kanalen te distribueren. Op 10 september vlogen de sticks letterlijk over de toonbank op weg naar hun nieuwe eigenaar. De eerste bevindingen zijn goed te noemen, al moet worden gemeld dat het product nog niet uit-ontwikkeld is. Er is na de release al een firmware upgrade uitgekomen die het gebruik van de stick moeten verbeteren. Zo moet de stick voor een goede werking exact op frequentie staan en mag niet overstuurd worden.

DVMEGA van PE1PLM foto PA3ANG

DVMEGA van PE1PLM foto PA3ANG

In Nederland zit men op dit gebied ook niet stil, want ook de DVMEGA werd binnen de kortste keren geschikt gemaakt om te kunnen werken met de DV4mini software. Dit product waarmee Guus PE1PLM druk in de weer is, mag robuust genoemd worden. Alle componenten worden modulair opgebouwd met behulp van een Arduino of Raspberry Pi. Hou deze ontwikkeling in de gaten want, daar waar je voor de DV4mini minimaal een D-Star, DMR, P25 of Fusion porto nodig hebt, evalueert de DVMEGA door naar een “all digital mode” transceiver.

Voor D-star verwijs ik geïnteresseerden graag door naar NLreflector.nl met het laatste D-Star nieuws. Op DMR gebied staan de ontwikkelingen ook niet stil. In september zijn verder verbeteringen doorgevoerd aan de databases van het DMRplus netwerk. Ook is er overgeschakeld naar de uitgifte van één CCS7 ID. Dit ID is noodzakelijk om gebruik te kunnen maken van de Digital Call Server voor zowel D-Star als DMR. Via deze databases en dit ID wordt de gehele wereldwijde call-routing geregeld op het DMRplus netwerk. Helaas verlopen deze ingrijpende werkzaamheden aan het DMRplus netwerk niet zonder storing voor de gebruikers. Er “hangen” nu zo’n 20.000 gebruikers en 2000 repeaters aan dit snel groeiende netwerk. We komen nu in een fase aan waarin e.e.a. zal stabiliseren.

DstarDMRC4FMOok in Nederland wordt doorgebouwd aan het netwerk. Er zijn geen nieuwe repeaters bijgekomen, maar de beveiliging van het netwerk is wel geoptimaliseerd. Voorheen was het namelijk mogelijk om met een stukje software in te loggen op een repeater en wijzigingen aan te brengen. Dit was niet te beveiligen! De beheerders van PI1SPA hebben hier een speciale oplossing voor gebouwd waardoor alle Hytera repeaters gekoppeld kunnen worden op een apart netwerk. Er wordt ook over nagedacht om via deze oplossing ook HAMNET beschikbaar te maken voor de repeater locaties, zodat HAMNET via access points vanaf deze repeater locaties kan worden gedistribueerd. Blijf deze ontwikkeling volgen!

Op het C4FM System Fusion front gaat het minder goed. Een aantal enthousiaste repeater beheerders heeft deze nieuwe vorm van digitale communicatie omarmd en een C4FM repeaters aangeschaft. Via een knooppunt genaamde Wires-X hebben deze repeaters contact met elkaar en kunnen gekoppeld worden in en “room” (lees: reflector). De System Fusion apparatuur kan in DN mode werken. Hierdoor kan gelijktijdig spraak en data over het kanaal verzonden worden. Ook is er een VW mode. Dit is een spraak mode van hoge kwaliteit. Sommigen vinden deze kwaliteit beter dan die van DMR. Daarnaast biedt System Fusion uitgebreide GPS mogelijkheden zoals een afstandmeting tussen beide stations door middel van GM oftewel groepsmode. Dit maakt het mogelijk te bepalen of er andere stations in de “groep” beschikbaar zijn. Ook het verzenden van berichten en het versturen van afbeeldingen is mogelijk. De WIRES-X functie maakt het mogelijk vanaf je radio te verbinden met alle gebruikers of rooms in de wereld.
WiresXsetup

Helaas passen System Fusion repeaters niet binnen het huidig beleid van het Agentschap Telecom. Ten tijde van dit schrijven zijn twee aanvragen ter verkrijging van een ATOF afgewezen. De afwijzing berust op twee zaken. Ten eerste is er in de huidige regelgeving bepaald dat er maar één digitale spraak repeater mag zijn binnen een straal van 50 km, en er zouden er te weinig frequenties beschikbaar zijn. Daarnaast kan een System Fusion repeater analoog signaal doorgeven en dat mag niet op het stukje frequentiespectrum dat hiervoor gereserveerd is. Een digitale repeater in het frequentiespectrum zetten dat voor analoge repeaters is gereserveerd is kan natuurlijk ook niet. Zie hier de contradictie!

Maar er is meer. Door een fout in de firmware kan de repeaters alleen op FM out gezet worden. Een firmware upgrade wordt verwacht. Hoe dan ook, het blijft wrang. Daar waar de ons omliggende landen er lustig op los kunnen experimenteren, heeft Nederland op dit moment het nakijken. Hopelijk biedt het voorgenomen besluit het beleid te wijzigen in 2016 wél mogelijkheden om System Fusion repeaters in de lucht te brengen.

Zoals u kunt lezen is het veel te doen in de wereld van de Digital Voice van zendamateurs. Het laatste nieuws leest u natuurlijk op hamdigitaal.nl.
73 de Peter, PA3PM